Tłusty czwartek, znany również jako „Wszystko, co warto wiedzieć o tym słodkim święcie”, jest jednym z najbardziej kolorowych i radosnych dni w polskim kalendarzu. Jest to okazja, kiedy tradycja nakazuje zapomnieć o codziennych troskach i pozwolić sobie na odrobinę słodyczy. Ale czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się, skąd wziął się ten dzień pełen pączków i faworków?
W tłusty czwartek, który co roku przypada na inny dzień, ale zawsze na ostatni czwartek przed Wielkim Postem, obchodzimy zakończenie karnawału — czasu zabawy i swobody przed czterdziestodniowym okresem wyrzeczeń.
Historia tłustego czwartku jest fascynująca i sięga wieków wstecz, aż do czasów pogańskich i starożytnego Rzymu. Z biegiem lat, zwyczaje i tradycje związane z tym dniem ewoluowały, odzwierciedlając zmiany społeczne, kulturowe i religijne.
W Polsce, święto to jest obchodzone ze szczególnym entuzjazmem, gdzie pączki i inne słodkości stają się symbolem radości i wspólnoty. W tym artykule zagłębimy się w różne epoki, aby zobaczyć, jak zmieniały się tradycje tłustego czwartku przez wieki, aż do jego współczesnych obchodów w 2024 roku.
Przeczytaj: Termometr cukierniczy
Opis ogólny tłustego czwartku, jego znaczenia w kulturze polskiej i globalnej. Wstępne informacje o zmianach tradycji tego święta na przestrzeni wieków.
Tłusty czwartek to jest ruchome święto i wiąże się również z zakończeniem karnawału. To jest ostatni czwartek przed wielkim postem, który uzależniony jest od daty Świąt Wielkanocnych. Jest to 52 dzień przed tym świętem. W tym roku tłusty czwartek przypada 08.02.2024.
Tłusty czwartek obchodzony był już w starożytności w Rzymie. Pączki, które wtedy pieczono i spożywano w tzw. tłusty dzień a był to wtorek, na cześć odejścia zimy i przywitania wiosny.
Wtedy to jedzono bardzo tłuste potrawy, czyli mięso i popijano winem a na deser spożywano pączki. Pączki te przygotowane były z ciasta chlebowego nadziewanego słoniną. W czasach średniowieczny, ale jeszcze pogańskich także w dzień pożegnania zimy a przywitania wiosny także jedzono bardzo dużo mięsa popijanego winem
W czasach, gdy było chrześcijaństwo, Kościół zapożyczył ten pogański zwyczaj nazywając go Tłustym Czwartkiem. Kończył on wielki karnawał. W tym dniu były wielkie uczty, popijawy, tance, kuligi. W tym dniu również spożywano bardzo tłuste jedzenie. Po tłustym czwartku następował wielki post, który trwał 52 dni. W okresie tym zakazane było spożywanie mięs, tańców, balów aż do świąt Wielkiej Nocy. Tłusty czwartek nazywany był również zapustami albo mięsopustami z łacińskiego nazywanym karnawałem.
Początki tłustego czwartku – od starożytności do średniowiecza
Tak jak już napisałem w starożytności świętowano pożegnanie zimy a powitanie wiosny. Też wtedy przyrządzano paczki, ale były one słone. W średniowieczu również świętowano tłusty czwartek. Jednakże charakter tego święta zmienił znaczenie. W tym dniu świętowano ostatni dzień karnawału. W tym dniu w zależności od domu i jego majętności. Podawano również paczki, jednakże były one zrobione z ciasta chlebowego naszpikowanego słoniną i boczkiem. W tym dniu urządzano wielkie bale gdzie na stołach królowało mięso i słodkości. Kończył się okres karnawału a zaczynał okres wielkiego postu, który trwał do okresu wielkiej Nocy. Średniowiecze datuje się ok od piątego do piętnastego wieku naszej ery.
Jak tłusty czwartek był obchodzony w czasach renesansu i baroku, ze szczególnym uwzględnieniem zmian w zwyczajach i sposobach świętowania.
Tłusty czwartek również obchodzony był bardzo hucznie. Po okresie ascezy i samoumartwiania się w średniowieczu w czasach baroku i renesansu dochodziło do jeszcze większych hucznych balów. Na stołach królowało więcej jedzenia, czyli mięsa i dużo słodkości.
Tłusty czwartek w XIX i XX wieku
Również w tym dniu obchodzono bardzo uroczyście. Zaczęto wypiekać pączki naszpikowane migdałami, orzechami. Nosiły one wtedy nazwę pampuchy. Były one wypiekane z najlepszej jakości mąki. Smażono je na gorącym smalcu tak, aby ten tłuszcz wsiąkł do środka wypieków. Na taki rarytas mogły pozwolić sobie tylko najbogatsze domy. W XIX wieku do ciast nie dodawano do ciasta drożdży no więc były one twarde i bardzo zbite.
W ubogich domach wypiekano je z ciasta chlebowego, ale wypiekane nie były na tłuszczu, tylko pieczone w piecach chlebowych. Jako słodkie paczki w Polsce po raz pierwszy zaczęto wypiekać w XVI wieku. A w sklepach, czyli cukierniach pojawiły się na przełomie XVII a XVIII wieku i zaczęto do pieczenia używać drożdży. Spożywanie drożdżowych kul z nadzieniem w Tłusty czwartek miało przynieść dobrobyt, szczęście na cały rok.
Tłusty czwartek na świecie – różnorodność kulturowa
We Francji obchodzony jest tłusty czwartek pod inną nazwą MARDI GRAS. Z tej okazji odbywają się liczne kiermasze, parady a ludzie się przebierają. Ale jedno co łączy to też jest wielkie obżarstwo, dominują u nich jednak gofry, naleśniki.
Brytyjczycy natomiast zasiadają do stołów pełnych naleśników, które wypiekane są nie tylko na słodko, ale również z farszem rybnym lub mięsnym. Jest u nich jeszcze jedna tradycja, biegną oni a w rękach trzymają patelnie i podrzucają naleśniki do góry.
U naszych zachodnich sąsiadów dzień ten nazwany jest babskim karnawałem. Mężczyźni w tym dniu nie powinni zakładać krawatów, bo kobiety mają prawo go obciąć. Niemcy również zaglądają do cukierni, gdzie czekają na nich różnego rodzaju pączki. W Skandynawii to święto obchodzone jest w niedzielę przed wielkim postem. W tym dniu królują nie tylko pączki, ale również faworki, oponki, słodkie drożdżówki. W Rosji nie obchodzi się tłustego czwartku, tylko świętuje się cały tydzień Wypieka się wtedy słodkie naleśniki a na stołach króluje także mięso.
Współczesne obchody tłustego czwartku
Jest taka tradycja, że w tym dniu należy zjeść chociaż jednego pączka albo faworka. Piekarnie przygotowują się do tego dnia od paru dni kolejki do cukierni ustawiają się już od samego rana. Mimo że nie obchodzimy go już tak hucznie to staramy się pamiętać o tym dniu. Warto w tym dniu zjeść dobrego pączka z różnym nadzieniem np. adwokatowym, różanym, śliwkowym, aby jak tradycja głosi mieć dostatni rok.
Znaczenie tłustego czwartku dla współczesnego społeczeństwa
Podsumowując naszą podróż przez wieki, od starożytnego Rzymu aż po współczesność, widzimy, jak bogata i różnorodna jest historia tłustego czwartku. Ten „słodki święto”, znane w Polsce pod nazwą „Wszystko, co warto wiedzieć o tym słodkim święcie”, ewoluowało od pradawnych rytuałów pożegnania zimy do współczesnego święta pełnego smaków i radości.
Obecnie, podobnie jak w przeszłości, tłusty czwartek nadal jest dniem, który łączy ludzi wokół stołu pełnego pączków i faworków, pomimo że każda epoka wniosła coś nowego do jego obchodów. Przyszłość tłustego czwartku, jak każdego święta z głębokimi korzeniami historycznymi, zapewne przyniesie kolejne zmiany i adaptacje. Jednak pewne jest, że jego esencja — radość, wspólnota i słodkie tradycje — pozostanie niezmienna.
Tłusty czwartek, niezależnie od epoki, pozostaje symbolem tego, co w życiu najważniejsze: wspólnego świętowania, tradycji i chwil radości, które przynoszą nam pączki i inne słodkości. Niech ten artykuł będzie przypomnieniem, że w każdym kęsie tych tradycyjnych wypieków kryje się kawałek historii, którą wspólnie tworzymy i przekazujemy z pokolenia na pokolenie.
0 komentarzy